Geçici vergi, basit usulde vergilendirilenler hariç tüm ticari kazanç sahiplerinin, serbest meslek erbaplarının ve kurumlar vergisi mükelleflerinin cari vergilendirme dönemlerinin Gelir ve Kurumlar Vergisi’ne mahsuben üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanarak ödenen peşin vergi uygulamasıdır. Halk arasında Geçici vergiye, peşin vergi de denir. Öte yandan Geçici vergi, tüm yılın kâr/zarar hesaplamalarının tek seferde yapılması beklenmeden üçer aylık dönemlerde elde edilen kazancın vergisinin önden tahsil edilmesi amacıyla kullanılır.
Geçici vergi beyannamesi, yıl boyunca ödenmesi gereken toplam tutarın 3 aylık parçalar halinde tahsil edilmesidir. Diğer bir deyişle geçici vergi, gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleriyle serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisine mahsuben üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanarak ödenen bir peşin vergi uygulamasıdır.
Mükelleflerin durumuna göre kurumlar vergisi mükellefleri ve bilanço defteri tutan mükelleflerin geçici vergi beyannamelerine, gelir tablosu eklemesi gerekir. Diğer yandan işletme defteri tutmakla yükümlü mükelleflerin, gelir vergisi beyannamelerine hesap özeti eklemesi gerekir.
Geçici vergi ödemeleri, Maliye Bakanlığı tarafından alınır. Geçici vergi hesaplaması, mükellefler için geçici vergi verilmesi gereken dönemin üçer aylık kazançlarına bakılarak yapılır. Gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde uygulanan %15’lik oran uygulanarak geçici vergi hesaplanmaktadır. Geçici Vergi Beyannamesi, kazanç vergilerinin tahsilatını öne almayı ve kazançların elde edildiği takvim yılına yaymayı amaçlamaktadır. Geçici vergiler, Geçici Vergi Beyannamesi düzenlemek için beyan edilir ve bu beyana istinaden ödenir. Geçici Vergi Beyannamesi örneğine Gelir İdaresi Başkanlığı Beyanname Formları & Bildirimler adresinden ulaşabilirsiniz.
Geçici Vergi Dönemleri Nelerdir?
- Dönem ( Ocak, Şubat, Mart ) 14 Mayıs akşamına kadar beyan edilir. 17 Mayıs akşamına kadar ödenir.
- Dönem ( Nisan, Mayıs, Haziran ) 14 Ağustos akşamına kadar beyan edilir. 17 Ağustos akşamına kadar ödenir.
- Dönem ( Temmuz, Ağustos, Eylül ) 14 Kasım akşamına kadar beyan edilir. 17 Kasım akşamına kadar ödenir.
- Dönem ( Ekim, Kasım, Aralık ) 14 Şubat akşamına kadar beyan edilir. 17 Şubat akşamına kadar ödenir.
Kimler Geçici Vergi Mükellefidir?
Geçici Vergi, Gelir/Kurumlar Vergisi dışında ek olarak ödenen bir vergi değildir. Geçici vergi, kazancınız üzerinden ödemekle yükümlü olduğunuz verginin 3’er aylık dönemlerde parça parça tahsil edilmesidir. Ödediğiniz Geçici vergileri; yılsonunda Gelir Vergisi mükellefiyseniz takip eden yılın Mart ayında vereceğiniz Gelir Vergisi Beyannamesi’nden, Kurumlar Vergisi mükellefiyseniz takip eden yılın Nisan ayında vereceğiniz Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nden mahsup edilmektedir.
Geçici vergiyi:
- Basit usulde vergilendirilenler hariç ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri,
- Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellefiyete tabi kurumlar,
- Adi ortaklıklar ve kolektif şirketler ile adi komandit şirketler ortak olarak gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmadığı için geçici vergi mükellefi değildir. Ancak, adi ortaklıklar ile kolektif şirketler de ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların şirketten aldıkları kazançlar, şahsi ticari veya mesleki kazanç sayıldığından geçici vergi konusuna dâhil olmaktadır.
Banka stopajları gibi kesintilerin, hesaplanan geçici vergiden mahsup edilmesi mümkündür. Mükellefin kârda/zararda olması hatta karın artıp artmaması bile önemli bir fark yaratmaktadır.
Hangi Kazançlar Geçici Vergi Kapsamına Girmez?
Geçici vergi kapsamına girmeyen kazançlar:
- Yıllara yaygın inşaat ve onarma işi yapan mükellefler ile Noter bulunmayan yerlerde Adalet Bakanlığınca geçici yetkili Noter yardımcısı olarak görevlendirilenler, bu kazançları dolayısıyla geçici vergi ödemeyeceklerdir. Ancak, söz konusu mükellefler, senelere sari inşaat ve onarma veya geçici yetkili Noter yardımcılığı işlerinden elde ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları için geçici vergi ödemek zorundadırlar.
- Zirai kazançlar, ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar geçici vergi kapsamında değildir.
Kimler Geçici Vergi Ödemez?
Geçici vergi mükellefi olmayanlar:
- Kurumlar Vergisi mükellefleri: Tasfiye hâlinde ve tasfiye dönemlerinde
- Gelir Vergisi Mükellefleri: Basit usulde vergilendiriliyorsa
- İnşaat ve onarma işi yapanlar: Yıllara sâri olduğu durumda
- Serbest meslek erbapları: Kazançları, vergiden istisna edilenler ile menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri ve
Geçici Vergi Oranları Nedir?
Gelir vergisi mükellefleri için geçici vergi oranı %15, kurumlar vergisi mükellefleri için ise %20’dir. Üçer aylık dönemlerde kar/zarar durumu kümülatif olarak (yıl başından ilgili dönemin sonuna kadar) hesaplanır ve bir önceki dönem hesaplanan geçici vergi tutarı beyannamede düşülür. Böylece sadece bir önceki döneme ilave olarak elde edilen kâr üzerinden vergi tahakkuk eder.
Bir önceki dönem hesaplanan geçici vergi tutarı ise beyannamede düşülür. Ödeme süreci ise ilgili üç ayın ardından takip eden 2. ayın 14 ile 17’si arasındadır.
Adi Ortaklıkta Geçici Vergi Beyannamesi Nasıl Düzenlenir?
Adi ortaklıkta Geçici Vergi Beyannamesi’ni GİB portalından düzenlemek için:
- Her bir ortak, GİB portalında sisteme giriş yaparak sol menüde yer alan “Muhasebe Bilgileri” bölümündeki “Hesap Özeti” menüsüne tıklıyoruz.
- “Kazanç Hesaplama” bölümüne geliyoruz ve “Hesaplama Türü” olarak “Mali”yi seçiyoruz.
- “Başlangıç ve Bitiş Tarihleri” belirlendikten sonra sağ alt köşede bulunan butonlardan “Oluştur” butonuna basıp “Kaydet”e tıklıyoruz.
- Ardından “Beyannameler” başlığı altında yer alan “Geçici Vergi” menüsüne tıklıyoruz ve “Oluştur” butonuna tıklıyoruz.
- Bu bölümde beyannamenin içerik bilgileri, defterdeki bilgilere göre otomatik olarak ekrana gelmektedir.
- Oluşturulan beyanname üzerinde kâr ve zarar alanlarına manuel olarak müdahale edebilirsiniz.
- “Ekler” kulakçığındaki ilgili alanların da manuel doldurulmasından sonra “Onayla ve Kaydet” butonuna basıyoruz. Sol menüde yer alan “Mali Müşavir İşlemleri” başlığı altında yer alan “Beyanname İşlemleri” tıklanarak ilgili beyannamelerin türüne göre “Paket Gönderilecek” kutucuğu işaretlenerek “Gönder” butonuna basılarak beyanname gönderilir.
- Bir ortaklığın, beyanname gönderme yetkisi olan ortağı da kendi sayfasında iken “Geçici Vergi Beyannamesini” bu sayfadan gönderebilir.
- Beyannameler” başlığı altında yer alan “Geçici Vergi” menüsü üzerinden “Oluştur” butonuna basıldığında, beyannamenin içerik bilgileri ekrana gelecektir. İlgi alanlar üzerinde defterden gerekli aktarımların ve elle (manuel) alanların doldurulmasından sonra “Onayla ve Gönder” butonuna basıldığında beyanname gönderilebilecektir.
Bu içeriklerimiz de ilginizi çekebilir:
Gelir Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?
