Muhtasar, muhasebecilerin sıklıkla kullandığı bir kelimedir. Bir vergi beyanı türü olan Muhtasar kelimesi muhasebe terminolojisinde geçmektedir. Muhtasar kelimesi, kısaltılmış olan, özet anlamına gelmekte olup, Türkiye'de vergi ve beyan süreçlerinde kesilen vergilerin matrahları ile vergi dairesine bildirilmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. 2025 yılı itibarıyla uygulamada Muhtasar Beyanname çoğunlukla SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile birleştirilmiş hâli olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MUHSGK) şeklinde verilmektedir.
Muhtasar Beyanname Nedir?
Muhtasar Beyanname, Gelir Vergisi’ne ilişkin beyan türlerinden bir tanesidir. Gelir Vergisi Kanunu’nun ilgili maddelerine göre işletmelerin yaptığı vergi kesintileri ve vergi stopajlarının toplu olarak vergi dairelerine beyan edilmesine denmektir. Kelime kökenine bakıldığında muhtasar; kısa, özet anlamına gelmektedir.
Muhasebe termnolojisine Muhtasar Beyanname olarak geçmiş olan kavram, işverenler veya vergi tevkifatı yapan kimselerin, vergi matrahlarını toplu olarak vergi dairesine beyan etme işlemidir. 2017 sonrası süreçte Muhtasar Beyanname ile SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi tek bir formda birleştirilmiş ve Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi olarak adlandırılmıştır. 2025 yılında ülke genelinde bu birleşik beyanname kullanılmakta; ücret, kira, serbest meslek ödemeleri gibi stopaja tabi tutarlarla birlikte çalışanların prime esas kazanç ve gün sayıları da aynı beyanname üzerinden bildirilmektedir.
Ödeme olarak ise örneğin Ocak dönemine ait Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nin en geç takip eden Şubat ayının 26’sına kadar onaylanıp, ödenmesi gerekmektedir. Muhtasar Beyannameler aylık verildiği gibi belirli şartları sağlayan ve işçi çalıştırmayan mükellefler için üç aylık olacak şekilde de verilebilir.
Muhtasar Beyanname ile, işveren veya tevkifat işlemini gerçekleştiren kişinin vergi matrahları vergi dairesine bildirilir. Verilen Muhtasar Beyanname’de vergi borcu, verginin doğrudan borçlusu olan kişi tarafından değil, vergi sorumlusu olan taraftan alınmaktadır. Vergi sorumlusu, ilgili vergi ödemesinin yapılacağı kurum ile vergi borçlusu arasındaki işlemi yürüten kişi veya kurum olarak nitelendirilmektedir.
Muhtasar Beyanname Nasıl Hesaplanır?
Sözgelimi A adında bir şirketin 15 çalışanı var. Bu şirket faaliyette bulunduğu alan için 5.000TL kira ödemektedir. A şirketinde çalışmakta olan kişilerden 2'si asgari ücret almaktadır. Bu tip bir senaryoda A şirketi vereceği Muhtasar Beyanname’de hangi vergi türlerini dahil etmelidir?
İlk olarak A şirketi, 10'dan fazla işçi çalıştırdığı için her ay Muhtasar Beyanname düzenlemelidir. Asgari ücretle maaş alan 2 çalışan için 011 koduyla beyannameye eklenmelidir. Geriye kalan 13 kişi ise 012 kodu ile beyannameye dahil edilir. Damga vergisi kaleminde, işçileri asgari ücretli olarak ayırt etmeksizin 302 kodu ile beyannameye ekenmelidir. ABC şirketinin 5.000TL kira bedeli 041 kodu ile brüt olarak stopaj hesaplanması sonrası beyannameye eklenir.
Kira için brüt hesaplaması yapmak için kira net değeri 0.8 sayısına bölünmelidir.
Net Kira Tutarı / 0,80 (5.000/0,8=6.250) brüt kira ödemesi.
Brüt kira bedelinin %20'si stopaj oranı olarak belirlenmiştir. Stopaj tutarını belirlemek için ise brüt kira değeri 0,20 ile çarpılmalıdır (6.250x0,2=1.250)
2025 yılı itibarıyla işyeri kira stopaj oranı hâlâ %20’dir; dolayısıyla bu örnekte 1.250 TL Muhtasar Beyanname ile beyan edilip ödenecek stopaj tutarını, 5.000 TL ise mal sahibine ödenecek net kira tutarını ifade etmektedir. Aynı mantıkla, ücret stopajları da çalışanların gelir vergisi tarifesine göre hesaplanıp ilgili tür koduyla Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’ne yansıtılır.
Muhtasar Beyanname Hangi Dönemlerde Verilmektedir?
Muhtasar Beyanname, aylık veya 3 aylık periyotlarla verilmektedir. Muhtasar Beyanname’yi 3 aylık periyotlar halinde verebilmek için, ilgili işletmede çalışan kişi sayısının 10 veya daha az olması gerekmektedir. 3 ayda bir Muhtasar Beyanname verecek işletmenin bağlı bulunduğu vergi dairesine konu hakkında bilgi vermesi gerekmektedir.
2025 yılı itibarıyla işçi çalıştıran mükellefler için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nin SGK bildirimlerini de içerdiği durumlarda beyanın aylık verilmesi esastır. Çalışan sayısı 11 ve üzeri olan mükelleflerin vergi kesintilerini ve prim ve hizmet bilgilerini her ayın 26’sına kadar beyan etmeleri zorunludur. Çalışan sayısı 10’dan az olup SGK bildirimini başka kanallarla yapmayan bazı mükellefler için ise hâlâ üç aylık Muhtasar Beyanname seçeneği söz konusudur.
Muhtasar Beyannameler, aşağıda belirlenen tarihlerde saat 24.00'a kadar verilmelidir.
- Ocak, Şubat ve Mart dönemi için 26 Nisan,
- Nisan, Mayıs ve Haziran dönemi için 26 Temmuz,
- Temmuz, Ağustos ve Eylül dönemi için 26 Ekim,
- Ekim, Kasım, Aralık dönemi için 26 Ocak
Örneğin; 10 kişi ile çalışan bir işletme, düzenlediği Muhtasar Beyanname’yi Ocak, Şubat ve Mart ayı için, en geç 26 Nisan tarihinde saat 24.00'a kadar vermesi ve ödemesi gerekmektedir.
Daha fazla çalışana sahip bir işletmenin ise, sözgelimi Şubat ayı için beyan etmesi gereken muhtasarı, Mart ayınının 26. gününün akşamına kadar vermesi gerekmektedir.
Eğer ilgili beyanname verme işlemi, haftasonu tatiline denk geliyorsa, takip eden ilk iş günü içerisinde beyannamelerin verilmesi gerekmektedir. 2025 yılında beyan ve ödeme işlemleri tamamen elektronik ortamda, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Dijital Vergi Dairesi ve e-Beyanname sistemleri üzerinden yürütüldüğünden, beyanın son günü saat 23.59’a kadar sistem üzerinden gönderim yapılabilmektedir.
Muhtasar Beyanname Nasıl Doldurulur ?
Muhtasar Beyanname oluşturmak oldukça kolaydır. Muhtasar Beyannameler şirketlerin oluşturduğu tablolar ve excel üzerinden düzenlenebilir. Veya ilgili dökümana Gelir İdaresi Başkanlığı'nın kaynaklar ve beyanname formları listesinden ulaşabilir, Muhtasar Beyanname ile ilgili dökümanı indirerek devam edebilirsiniz.
- Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait olan Dijital Vergi Dairesi internet sitesine girilmelidir.
- Açılan ekrandan e-Beyanname seçilerek, kullanıcı adı ve şifreniz ile giriş yaptıktan sonra işlem devam ettirilmelidir.
- Açtığınız programda hangi vergi dairesine beyannameyi göndermek istiyorsanız ona göre bilgileri doldurmanız gerekmektedir.
- “Genel Bilgiler” kısmını doldurduktan sonra diğer bir kısım olan “Vergiye Tabi İşlemler" kısmını doldurmanız gerekiyor.
- Ardından ödemeler kısmına geçmeniz gerekmektedir.
- Daha sonra “Vergi Bildirimi” kısmında yeralan soruları doldurmanız gerekiyor.
- “SGK Bildirimleri” kısmına geçerek işletmenizde bulunan çalışanlar ile ilgili gerekli soruları doldurmanız gerekmektedir.
- SGK Bildirimlerini kontrol ettikten sonra“Düzenleme Bilgileri” kısmına geçip, vergi sorumlusunun ve beyannameyi düzenleyen kişinin bilgileri doldurulması gerekiyor.
- Ardından “Ekle” kısmına geçip, işbilgilerini doldurmanız gerekmektedir.
- Daha sonra “Paketleme” kısmına gelip beyannamemizi paketleme kısmına isim vererek yüklemeniz gerekmektedir.
- Gelir İdaresi Başkanlığı sitesinin anasayfasında yer alan “e- İşlemler” kısmından e- beyannameyi seçip, giriş kısmına gidilmelidir.
- Giriş yaptıktan sonra “Paket Gönder“ e tıklayarak oluşturduğunuz paketi gönderebilirsiniz.
- İsterseniz beyannamenizi kontrol edebilirsiniz.
2025 yılı itibarıyla Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi için kullanılan Beyanname Düzenleme Programı (BDP) ve e-Beyanname altyapısında çeşitli güncellemeler yapılmıştır. Ücret istisnaları, yeni tür kodları veya SGK bildirimi ile ilgili ek tablolar gibi değişiklikler nedeniyle mükelleflerin Dijital Vergi Dairesi’ndeki “Gerekli Programlar” menüsünden en güncel BDP sürümünü indirerek beyanname hazırlaması gerekmektedir.
.webp)
Kimler Muhtasar Beyanname Vermektedir?
Muhtasar Beyanname’yi düzenleyen mükelleflerin, aşağıdaki işletme gruplarına mensup olması gerekmektedir:
- Dernek ve vakıflar
- Ticari Şirketler
- Dernek ve vakıfların ticari işletmeleri
- Kooperatifler
- Yatırım fonu yönetenler
- Kazançlarını beyan etme zorunluluğu olan ticaret ve serbest meslek erbapları
Bunlara ek olarak, stopaja tabi ödeme yapan herkes (ücret, serbest meslek ödemesi, kira ödemesi, yıllara yaygın inşaat hak edişi, zirai ürün alımı vb.) Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verme yükümlülüğüne sahiptir. Beyanname, verginin gerçek borçlusu adına “vergi sorumlusu” sıfatıyla işveren veya ödemeyi yapan kişi/kurum tarafından düzenlenir.
Konuyla ilgili sıkça sorulan sorular
Muhtasar beyanname nedir?
İşletmelerin yaptığı vergi kesintileri ve vergi stopajlarının vergi dairelerine beyan edilmesine denmektir.
Muhtasar Beyanname ödeme süresi ne kadar?
Örnek olarak anlatmak gerekirse Ocak dönemine ait Muhtasar Beyannameyi en geç takip eden Şubat ayının 26’sına kadar onaylanıp, ödenmesi gerekmektedir.
Muhtasar beyanname nereden doldurulur?
Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait olan e-Beyanname Düzenleme Programı’ndan doldurulur.
